Ãëàâíàÿ/

Èñòîðèÿ /

Ãîñóäàðñòâåííûå ðåôîðìû Ïåòðà I

ÿõ¨õøûø ò õõ òõôõýøõ ø ÿþÿðôðûø ÿþô úþýò¨þûü Ñõýðòð, ð ¸ ó÷¨õöôõýøõü ôþûöýþ¸òø óõýõ¨ðû-ÿ¨þúó¨þ¨ð ôø¸úðûû ¸òðûø ÿþô÷øýÿòü¸ÿ õüó.  1723ó. ñûû ýð÷ýð÷õý óõýõ¨ðû-ôø¸úðû, úþòþ¨ûù ñûû òû¸øøü þ¨óðýþü ôûÿ ôø¸úðûþò.  ¸þþòòõò¸òòøø ¸ óúð÷ðüø (1724 ø 1725óó.) þý øüõû ÿ¨ðòþ ò¨õñþòðòü ú ¸õñõ ûþñþõ ôõûþ. Åóþ ÿþüþùýøúþü ñûû þñõ¨-ôø¸úðû. Íð ÿ¨ðúòøúõ ôø¸úðûû ýõ ò¸õóôð òûÿþûýÿûø ¸òþø ÷ðôð÷ø, ò.ú. ¸ðüø þýø ñûûø ÷ð¸òüþ ñþ¨þú¨ðòø÷õ¸úþóþ ðÿÿð¨ðòð.

Ïõ¨òûü ÷ðúþýþôðòõûüýûü ðúòþü þ ÿ¨þúó¨ðòó¨õ ñûû óúð÷ þò 12 ÿýòð¨ÿ 1722ó.: "ñûòü ÿ¨ø Ñõýðòõ óõýõ¨ðû-ÿ¨þúó¨þ¨ó ø þñõ¨-ÿ¨þúó¨þ¨ó, òðúöõ òþ ò¸ÿúþù úþûûõóøø ÿþ ÿ¨þúó¨þ¨ó...". À óúð÷þü þò 18 ÿýòð¨ÿ 1722ó. ó÷¨õöôõýû ÿ¨þúó¨þ¨û ò ÿ¨þòøýöøÿõ ø ýðôòþ¨ýûõ ¸óôðõ. Ÿûø ôø¸úðûû ýðõþôøûø¸ü ÷ð¸òø÷ýþ ò òõôõýøø Ñõýðòð, òþ óõýõ¨ðû-ÿ¨þúó¨þ¨ ø þñõ¨-ÿ¨þúó¨þ¨û ÿþôûõöðûø ¸óôó ¸ðüþóþ øüÿõ¨ðòþ¨ð. Ϩþúó¨þ¨¸úøù ýðô÷þ¨ ¨ð¸ÿ¨þ¸ò¨ðýÿû¸ÿ ôðöõ ýð Ñõýðò. Óúð÷ þò 27 ðÿ¨õûÿ 1722ó. "Î ôþûöýþ¸òø óõýõ¨ðû-ÿ¨þúó¨þ¨ð" ó¸òðýðòûøòðû õóþ úþüÿõòõýöøþ , ò úþòþ¨óþ òõþôøûþ: ÿ¨ø¸óò¸òòøõ ò Ñõýðòõ ("¸üþò¨õòü ýðú¨õÿúþ, ôðñû Ñõýðò ¸òþþ ôþûöýþ¸òü õ¨ðýøû.."), þ¸óùõ¸òòûõýøõ úþýò¨þûÿ ÷ð ôø¸úðûðüø, "ø õöõûø ÷òþ õóôþ ñóôõò ýõüõôûõýýþ ôþýþ¸øòü Ñõýðòó". Ãõýõ¨ðû ÿ¨þúó¨þ¨ øüõû ÿ¨ðòþ: ¸òðòøòü òþÿ¨þ¸ ÿõ¨õô Ñõýðòþü ôûÿ òû¨ðñþòúø ÿ¨þõúòð ¨õøõýøÿ, ÿ¨õô¸òðòûÿõüþóþ øüÿõ¨ðòþ¨ó ýð óòòõ¨öôõýøõ, òûýþ¸øòü ÿ¨þòõ¸ò ø ÿ¨øþ¸òðýðòûøòðòü ôõûþ, ¸þþñùðÿ þñ ýòþü øüÿõ¨ðòþ¨ó. Ϩþúó¨þ¨ úþûûõóøø ÿ¨ø¸óò¸òòðû ýð ÷ð¸õôðýøÿõ úþûûõóøù, ÷òþñû "ò ¸óôðõ ø ¨ð¸ÿ¨ðòõ ÿ¨ðòøûüýþ ø ýõûøöõüõ¨ýþ ÿþ¸òóÿðûø", þ¸óùõ¸òòûÿû ýðô÷þ¨ ÷ð ¨ðñþòþù ó÷¨õöôõýøÿ, úþýò¨þûø¨þòðû ôøýðý¸û, ¨ð¸¸üðò¨øòðû ôþýõ¸õýøÿ ôø¸úðûþò, ÿ¨þòõ¨ÿû ÿ¨þòþúþûû ø ô¨óóóþ ôþúóüõýòðöøþ úþûûõóøø.

1717-1719 óþôû ñûûø ÿþôóþòþòøòõûüýûü ÿõ¨øþôþü ¸òðýþòûõýøÿ ýþòûõ ó÷¨õöôõýøù - úþûûõóøù. Äþ 1719ó. ÿ¨õ÷øôõýòû úþûûõóøù ôþûöýû ñûûø ¸þ÷øýÿòü ¨õóûðüõýòû ø ýõ ò¸òóÿðòü ò ôõûð. Îñ¨ð÷þòðýøõ úþûûõóøù òûòõúðûþ ø÷ ÿ¨õôøõ¸òòóþùõóþ ÿ¨øúð÷ýþóþ ¸ò¨þÿ, ò.ú. ñþûüøøý¸òòþ úþûûõóøù ¸þ÷ôðòðûþ¸ü ýð ñð÷õ ÿ¨øúð÷þò ø ÿòûÿûø¸ü øõ ÿ¨ðòþÿ¨õõüýøúðüø. Ñø¸òõüð úþûûõóøù ýõ ¸ûþöøûð¸ü ¸¨ð÷ó. Ïþ óúð÷ó 14 ôõúðñ¨ÿ 1717ó. ñûûþ ¸þ÷ôðýþ 9 úþûûõóøù: Âþõýýðÿ, Áõ¨ó, Ðõòø÷øþý, Èýþ¸ò¨ðýýûõ ôõû, Àôüø¨ðûòõù¸úðÿ, Þ¸òøö, Êðüõ¨, Øòðò¸-úþýòþ¨, Ìðýóôðúòó¨. ¸õóþ ú úþýöó 1-þù ÷õòòõ¨òø ÕVÏò. ¸óùõ¸òòþòðûþ 13 úþûûõóøù, úþòþ¨ûõ ¸òðûø öõýò¨ðûüýûüø óþ¸óôð¨¸òòõýýûüø ó÷¨õöôõýøÿüø, ôþ¨üø¨óõüûüø ÿþ ôóýúöøþýðûüýþüó ÿ¨øýöøÿó. Ãõýõ¨ðûüýûù ¨õóûðüõýò úþûûõóøù (1720ó.) ó¸òðýðòûøòðû þñùøõ ÿþûþöõýøÿ óÿ¨ðòûõýøÿ, øòðòû ø ÿþ¨ÿôþú ôõûþÿ¨þø÷òþô¸òòð. Ϩø¸óò¸òòøõ úþûûõóøø ¸þ¸òðòûÿûø: ÿ¨õ÷øôõýò, òøöõ-ÿ¨õ÷øôõýò, 4-5 ¸þòõòýøúþò, 4 ð¸õ¸¸þ¨ð. Øòðò úþûûõóøø ¸þ¸òþÿû ø÷ ¸õú¨õòð¨õù, ýþòð¨øó¸ð, ÿõ¨õòþô÷øúð, ðúòóð¨øó¸ð, úþÿøø¸òþò, ¨õóø¸ò¨ðòþ¨þò ø úðýöõûÿ¨ø¸òþò. Ϩø úþûûõóøÿõ ¸þ¸òþÿû ôø¸úðû (ÿþ÷ôýõõ ÿ¨þúó¨þ¨), úþòþ¨ûù þ¸óùõ¸òòûÿû úþýò¨þûü ÷ð ôõÿòõûüýþ¸òüþ úþûûõóøù ø ÿþô÷øýÿû¸ÿ óõýõ¨ðû-ÿ¨þúó¨þ¨ó. Êþûûõóøø ÿþûó÷ðûø óúð÷û òþûüúþ þò üþýð¨õð ø Ñõýðòð ø øüõûø ÿ¨ðòþ ýõ ø¸ÿþûýÿòü óúð÷û ÿþ¸ûõôýõóþ, õ¸ûø þýø ÿ¨þòøòþ¨õ÷øûø óúð÷ðü öð¨ÿ. Êþûûõóøø òûÿþûýÿûø ¸õýðò¸úøõ óúð÷û, ÿ¨ø¸ûûðûø úþÿøø ¸òþøõ ¨õøõýøù ø ôþúûðôû þ ¸òþõù ôõÿòõûüýþ¸òø ò Ñõýðò. Êþûûõóøÿ øýþ¸ò¨ðýýûõ ôõû ÷ðüõýøûð ¸þñþù Ïþ¸þûü¸úóþ úðýöõûÿ¨øþ. Åõ úþüÿõòõýöøÿ ñûûð þÿ¨õôõûõýð óúð÷þü þò 12 ôõúðñ¨ÿ 1718ó., ò úþòþ¨óþ òõþôøûþ òõôðòü "ò¸ÿúøüø øýþ¸ò¨ðýýûüø ø ÿþ¸þûü¸úøüø ôõûðüø", úþþ¨ôøýø¨þòðòü ôõÿòõûüýþ¸òü ôøÿûþüðòø÷õ¸úøõ ðóõýòþò, ÷ðòõôþòðòü ¸ýþøõýøÿüø ø ÿõ¨õóþòþ¨ðüø ¸ øýþ¸ò¨ðýýûüø ÿþ¸ûðüø, þ¸óùõ¸òòûÿòü ôøÿûþüðòø÷õ¸úóþ ÿõ¨õÿø¸úó. θþñõýýþ¸òÿüø úþûûõóøø ÿòûÿûþ¸ü òþ, ÷òþ ò ýõù "ýøúðúøõ ¸óôýûõ ôõû ýõ ¸óôÿò". Íð Âþõýýóþ úþûûõóøþ òþ÷ûðóðûþ¸ü óÿ¨ðòûõýøõ "ò¸õüø òþøý¸úøüø ôõûðüø": úþüÿûõúòþòðýøõ ¨õóóûÿ¨ýþù ð¨üøø, óÿ¨ðòûõýøõ ôõûðüø úð÷ð÷õ¸òòð, ó¸ò¨þù¸òòþ óþ¸ÿøòðûõù, þñõ¸ÿõ÷õýøõ ð¨üøø.  ¸ø¸òõüõ Âþõýýþù úþûûõóøø ýðõþôøûð¸ü òþõýýðÿ þ¸òøöøÿ, ¸þ¸òþÿùðÿ ø÷ ÿþûúþòûõ ø óõýõ¨ðûüýûõ ú¨øó¸¨õõòþò. Àôüø¨ðûòõù¸úðÿ úþûûõóøÿ òõôõûð "ôûþò ¸þ ò¸õüø üþ¨¸úøüø òþøý¸úøüø ¸ûóöøòõûø, ú òþüó ÿ¨øýðôûõöðùøüø üþ¨¸úøüø ôõûðüø ø óÿ¨ðòûõýøÿüø" ø ¨óúþòþô¸òòþòðûð¸ü ò ¸òþõù ôõÿòõûüýþ¸òø "Ðõóûðüõýòþü þ óÿ¨ðòûõýøø ðôüø¨ðûòõù¸òòð ø òõ¨ôø" (1722) ø "Ðõóûðüõýòþü üþ¨¸úøü".  õõ ¸þ¸òðò òõþôøûø Âþõýýþ-üþ¨¸úðÿ ø Àôüø¨ðûòõù¸úðÿ úðýöõûÿ¨øø, ð òðúöõ Ìóýôø¨ýðÿ, Âðûüôüðù¸òõ¨¸úðÿ, Àúðôõüø÷õ¸úðÿ, Êðýðûüýðÿ úþýòþ¨û ø Ïð¨òøúóûÿ¨ýðÿ òõ¨ôü. Ìðûþ¨þ¸¸øù¸úðÿ úþûûõóøÿ ñûûð þñ¨ð÷þòðýð óúð÷þü þò 27 ðÿ¨õûÿ 1722ó., ¸ öõûüþ "Îó¨ðöôðòü üðûþ¨þ¸¸øù¸úøù ýð¨þô" þò "ýõÿ¨ðòõôýûõ ¸óôþò" ø "óòõ¸ýõýøù" ýðûþóðüø ýð òõ¨¨øòþ¨øø Óú¨ðøýû. Îýð þ¸óùõ¸òòûÿûð ¸óôõñýóþ òûð¸òü, òõôðûð ¸ñþ¨ðüø ÿþôðòõù ýð Óú¨ðøýõ.  ÿþ¸ûõôýøõ óþôû ¸óùõ¸òòþòðýøÿ þ¸ýþòýûüø õõ öõûÿüø ñûûð ûøúòøôðöøÿ ¸ðüþóÿ¨ðòûõýøÿ ø ÿ¨õöýøõ þ¨óðýþò òûð¸òø. Êðüõ¨-úþûûõóøÿ ôþûöýð ñûûð þ¸óùõ¸òòûÿòü "òû¸øõõ ýðô÷ø¨ðýøõ" ÷ð ò¸õüø òøôðüø ¸ñþ¨þò (òðüþöõýýûõ ÿþøûøýû, ÿøòõùýûõ ¸ñþ¨û), ýðñûþôðûð ÷ð õûõñþÿðøõ¸òòþü, ¸þñø¨ðûð ôðýýûõ þ ¨ûýúõ ø öõýðõ, úþýò¨þûø¨þòðûð ¸þûÿýûõ ÿ¨þüû¸ûû ø üþýõòýþõ ôõûþ. Êðüõ¨-úþûûõóøÿ øüõûð ¸òþø þ¨óðýû: ò ÿ¨þòøýöøÿõ - úþýòþ¨û úðüõ¨ø¨¸úøõ ôõû, ò ôø¸ò¨øúòðõ - ó÷¨õöôõýøÿ ÷õü¸úøõ úþüø¸¸ð¨þò. Øòðò¸-úþýòþ¨-úþûûõóøÿ ÿþ ¨õóûðüõýòó 1719ó. þ¸óùõ¸òòûÿûð úþýò¨þûü ÷ð óþ¸óôð¨¸òòõýýûüø ¨ð¸õþôðüø, ¸þ¸òðòûÿûð óþ¸óôð¨¸òòõýýûù øòðò (øòðò øüÿõ¨ðòþ¨ð, øòðòû ò¸õõ úþûûõóøù, óóñõ¨ýøù, ÿ¨þòøýöøù). Îýð øüõûð ¸òþø ÿ¨þòøýöøðûüýûõ þ¨óðýû - ¨õýòõ¨õø, úþòþ¨ûõ ÿòûÿûø¸ü üõ¸òýûüø úð÷ýð÷õù¸òòðüø. Ðõòø÷øþý-úþûûõóøÿ ôþûöýð ñûûð þ¸óùõ¸òòûÿòü ôøýðý¸þòûù úþýò¨þûü ÷ð ø¸ÿþûü÷þòðýøõü óþ¸óôð¨¸òòõýýûõ ¸¨õô¸òò öõýò¨ðûüýûüø ø üõ¸òýûüø þ¨óðýðüø "¨ðôø ÿþ¨ÿôþ÷ýþóþ ò ÿ¨øõþôõ ø ¨ð¸õþôõ ø¸ÿ¨ðòûõýøÿ ø ¨õòø÷øø ò¸õõ ¸÷õòýûõ ôõû". Åöõóþôýþ ò¸õ úþûûõóøø ø úðýöõûÿ¨øø ÿ¨ø¸ûûðûø ò úþûûõóøþ ¸÷õòýûõ òûÿø¸úø ÿþ ¸þ¸òðòûõýýûü øüø ÿ¨øõþôýûü ø ¨ð¸õþôýûü úýøóðü ø ò ¸ûó÷ðõ ýõ¸õþô¸òòð ¸óôøûø ø ýðúð÷ûòðûð ÷øýþòýøúþò ÷ð ÿ¨õ¸òóÿûõýøÿ ÿþ ôþõþôðü ø ¸÷õòðü.  1722ó. ôóýúöøø úþûûõóøø ñûûø ÿõ¨õôðýû Ñõýðòó.  ú¨óó þñÿ÷ðýýþ¸òõù Áõ¨ó-úþûûõóøø òõþôøûø òþÿ¨þ¸û üõòðûûó¨óø÷õ¸úþù ÿ¨þüûøûõýýþ¸òø, óÿ¨ðòûõýøõ üþýõòýûüø ø ôõýõöýûüø ôòþ¨ðüø, ÷ðúóÿúð ÷þûþòð ø ¸õ¨õñ¨ð ÷ð ó¨ðýøöõù, ¸óôõñýûõ ôóýúöøø ò ÿ¨õôõûðõ õõ úþüÿõòõýöøø. Áûûð ¸þ÷ôðýð ¸õòü üõ¸òýûõ þ¨óðýþò: Ìþ¸úþò¸úøù þñõ¨-ñõ¨ó-ðüò, Êð÷ðý¸úøù ñõ¨ó-ðüò, Êõ¨÷õý¸úøù ñõ¨ó-ðüò. Áõ¨ó-úþûûõóøÿ ñûûð þñúõôøýõýð ¸ ô¨óóþù - Ìðýóôðúòó¨-úþûûõóøõù "ÿþ ¸õþô¸òòó øõ ôõû ø þñÿ÷ðýýþ¸òõù" ø úðú þôýþ ó÷¨õöôõýøõ ÿ¨þ¸óùõ¸òòþòðûþ ôþ 1722ó. Ìðýóôðúòó¨ úþûûõóøÿ ÷ðýøüðûð¸ü òþÿ¨þ¸ðüø ò¸õù ÿ¨þüûøûõýýþ¸òø, ø¸úûþ÷ðÿ óþ¨ýþôþñûòðþùóþ, ø óÿ¨ðòûÿûð üðýóôðúòó¨ðüø Ìþ¸úþò¸úþù óóñõ¨ýøø, öõýò¨ðûüýþù ø ¸õòõ¨þ-òþ¸òþ÷ýþù ÷ð¸òø Ïþòþûöüÿ ø Ñøñø¨ø. Êþûûõóøÿ ôðòðûð ¨ð÷¨õøõýøõ ýð þòú¨ûòøõ üðýóôðúòó¨, þñõ¸ÿõ÷øòðûð òûÿþûýõýøõ óþ¸óôð¨¸òòõýýûõ ÷ðúð÷þò, ÿ¨õôþ¸òðòûÿûð ¨ð÷ûø÷ýûõ ûüóþòû ÿ¨þüûøûõýýøúðü. Òðúöõ ò õõ úþüÿõòõýöøþ òõþôøûþ: ¸¸ûûúð þ¸óöôõýýûõ ÿþ óóþûþòýûü ôõûðü ýð üðýóôðúòó¨û, úþýò¨þûü òõõýþûþóøø ÿ¨þø÷òþô¸òòð, ¸ýðñöõýøõ ÷ðòþôþò üðòõ¨øðûðüø.  þòûø÷øõ þò ô¨óóøõ úþûûõóøù þýð ýõ øüõûð ¸òþøõ þ¨óðýþò ò ÿ¨þòøýöøÿõ ø óóñõ¨ýøÿõ. Êþüüõ¨ö-úþûûõóøÿ ¸þôõù¸òòþòðûð ¨ð÷òøòøþ ò¸õõ þò¨ð¸ûõù òþ¨óþòûø, þ¸þñõýýþ òýõøýõù. Êþûûõóøÿ þ¸óùõ¸òòûÿûð òðüþöõýýûù ýðô÷þ¨, ¸þ¸òðòûÿûð òðüþöõýýûõ ó¸òðòû ø òð¨øôû, ýðñûþôðûð ÷ð ÿ¨ðòøûüýþ¸òüþ üõ¨ ø òõ¸þò, ÷ðýøüðûð¸ü ÿþ¸ò¨þùúþù ø ¸ýð¨ÿöõýøõü úóÿõ÷õ¸úøõ ¸óôþò, òûÿþûýÿûð ¸óôõñýûõ ôóýúöøø. Ñ þ¨óðýø÷ðöøõù Ãûðòýþóþ üðóø¸ò¨ðòð (1720ó.) òþÿ¨þ¸û òýóò¨õýýõù ø òýõøýõù òþ¨óþòûø þòþøûø ò õóþ òõôõýøõ. Ôóýúöøø Ãûðòýþóþ üðóø¸ò¨ðòð úðú öõýò¨ðûüýþóþ ó÷¨õöôõýøÿ ÷ðúûþ÷ðûø¸ü ò þ¨óðýø÷ðöøø ¨ð÷òøòøÿ òþ¨óþòûø ø ÿ¨þüûøûõýýþ¸òø ò óþ¨þôðõ ø óÿ¨ðòûõýøõ ÿþ¸ðô¸úøü ýð¸õûõýøõü. Þ¸òøö úþûûõóøÿ (1717-1718óó.) ¨óúþòþôøûð ôõÿòõûüýþ¸òüþ óóñõ¨ý¸úøõ ýðôòþ¨ýûõ ¸óôþò; þ¸óùõ¸òòûÿûð ¸óôõñýûõ ôóýúöøø ÿþ óóþûþòýûü ÿ¨õ¸òóÿûõýøÿü, ó¨ðöôðý¸úøü ø ôø¸úðûüýûü ôõûðü; òþ÷óûðòûÿûð ¨ð÷òõòòûõýýóþ ¸óôõñýóþ ¸ø¸òõüó, ¸þ¸òþÿòøóþ ø÷ ÿ¨þòøýöøðûüýûõ ýøöýøõ ø óþ¨þô¸úøõ ¸óôþò, ð òðúöõ ýðôòþ¨ýûõ ¸óôþò; ôõù¸òòþòðûð úðú ¸óô ÿõ¨òþù øý¸òðýöøø ÿþ "òðöýûü ø ¸ÿþ¨ýûü" ôõûðü. Åõ ¨õøõýøÿ üþóûø ñûòü þñöðûþòðýû ò Ñõýðòõ. Âþò÷øýýðÿ úþûûõóøÿ þñ¨ð÷þòðýýðÿ ò 1721ó.: ¨ð÷¨õøõûð ÷õüõûüýûõ ¸ÿþ¨û ø òÿöñû, þôþ¨üûÿûð ýþòûõ ÿþöðûþòðýøÿ ÷õüõûü, ¨ð¸¸üðò¨øòðûð öðûþñû ýð "ýõÿ¨ðòûõ ¨õøõýøÿ" ÿþ ÿþüõ¸òýûü ø òþò÷øýûü ôõûðü. Òðùýðÿ úðýöõûÿ¨øÿ (1718ó.) òõôðûð ¸û¸úþü ø ÿ¨õ¸ûõôþòðýøÿüø ÿþ ÿþûøòø÷õ¸úøü ÿ¨õ¸òóÿûõýøÿü (ôõûþ öð¨õòø÷ð Àûõú¸õÿ). Ñóùõ¸òòþòðûø ø ô¨óóøõ öõýò¨ðûüýûõ ó÷¨õöôõýøÿ (¸òð¨ûõ ¸þõ¨ðýøòøøõ¸ÿ ÿ¨øúð÷û, Ìõôøöøý¸úðÿ úðýöõûÿ¨øÿ).

Ñøýþô ñûû óûðòýûü öõýò¨ðûüýûü ó÷¨õöôõýøõü ÿþ öõ¨úþòýûü òþÿ¨þ¸ðü.